|
Bu gün M. Maqomayev adına Dövlət
Filarmoniyasında Azərbaycan sovet bəstəkarlarının
yaradıcılığına həsr edilmiş
müsamirədə Ümumittifaq Kommunist (bolşeviklər)
Partiyası Mərkəzi Komitəsinin V. Muradelinin
"Böyük dostluq" operası haqqındakı
tarixi qərarından sonra Azərbaycan bəstəkarlarının
yazmış olduqları kamera əsərləri
dinləniləcəkdir.
Musiqi sənətimizin kamera əsərləri
janrı Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan
sonra meydana gəlmişdir. Məlumdur ki, inqilabdan
əvvəl Azərbaycanda heç bir kamera əsəri
yazılmamışdır. Respublikamızda kamera
əsərləri instrumental, yəni musiqi alətləri
vasitəsilə ifa edilən kamera əsərləri
xalqımızın böyük bəstəkarı
Uzeyir Hacıbəyovun "Aşıq sayağı"
adlı skripka, violonçel və piano üçün
yazmış olduğu trio əsəri, vokal,
yəni avazla oxunan kamera əsərləri isə
istedadlı bəstəkarımız mərhum
Asəf Zeynallının "Ölkəm", "Sual"
kimi romans əsərləri ilə başlanmışdır.
1938-ci ildə Moskvada keçirilən Azərbaycan
incəsənəti ongünlüyü Azərbaycan
musiqi sənətinin inkişaf yolunu daha da işıqlandırdı.
Paytaxtımızın musiqi ictimaiyyəti ilə
olan sıx yaradıcılıq əlaqəsi
Azərbaycanda musiqi sənətinin bütün
janrlarında olduğu kimi kamera əsərləri
janrında da müxtəlif əsərlərin
meydana gəlməsini təmin etdi. Bu zaman hələ
konservatoriyada oxuyan Qara Qarayev fortopiano üçün
sonatina, Cövdət Hacıyev kvartet əsərlərini
yazdılar.
Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 800-ci
ildönümü münasibətilə keçirilən
təntənəli yubiley, Azərbaycan bəstəkarlarının
Nizami sözlərinə bir çox parlaq romanslar
yazmasına səbəb oldu. Bu cəhətdən
Üzeyir Hacıbəyovun "Sənsiz" və "Sevgili
canan" romansları musiqi sənətimizdə "Qəzəl"
formasının meydana gəlməsini təmin
etdi.
Beləliklə Azərbaycan bəstəkarları
1944-cü ildə Tbilisi şəhərində
keçirilən Zaqafqaziya respublikalarının
musiqi sənəti ongünlüyündə kamera
əsərləri ilə müvəffəqiyyətlə
çıxış edə bildilər. Bu zaman
gənc bəstəkarlarımızdan Fikrət
Əmirovun "Ulduz" və "Gülüm" romansı,
Elmira Nəzirovanın fortepiano üçün
yazmış olduğu altı prelüd əsərləri,
Süleyman Ələsgərovun "Gözlə
məni", Ağabacı Rzayevanın "Gözlərin"
mahnısı, Adilə Hüseynzadənin "Yadigar"
və Şəfiqə Axundovanın "Röya"
romansları kimi əsərlər Azərbaycan
sovet bəstəkarları tərəfindən
kamera janrının inkişafında böyük
müvəffəqiyyətlər əldə edildiyini
aşkara çıxardı. Lakin buna baxmayaraq
bu müvəffəqiyyətlər qənaətbəxş
hesab edilə bilməzdi. Musiqi sənətinin
ən vacib sahələrindən olan kamera janrını
mənimsəmək işi Azərbaycan bəstəkarları
qarşısında böyük bir vəzifə
kimi durmaqda idi.
ÜİK(b)P Mərkəzi Komitəsinin və
Azərbaycan K(b)P MK-nın musiqi məsələlərinə
dair tarixi qərarları Azərbaycan sovet bəstəkarları
tərəfindən kamera əsərləri sahəsində
böyük nailiyyətlər əldə edilməsinə
səbəb oldu.
Azərbaycan sovet bəstəkarları partiyamızın
hədsiz qayğıkeşliyi sayəsində
musiqi sənətinin böyük sahələrində
olduğu kimi kamera əsərləri janrında
da bir çox dəyərli əsərlər yaratmışlar.
İstedadlı bəstəkarlarımızdan
Fikrət Əmirovun "Vətən" mahnısı
(sözləri Rəsul Rzanındır), Səid
Rüstəmovun "Şanlı ordumuz" (sözləri
Zeynal Cabbarzadənindir), Süleyman Əlasgərovun
"Sənindir qalibiyyət bayrağı" (sözləri
Məmməd Rahimindir), Şəfiqə Axundovanın
"Yurdumun qüdrəti" (sözləri Mirvarid Dilbazinindir)
mahnıları böyük vətənpərvərlik
ruhunda yazılmış kamera əsərləridir.
Bu əsərlərdə bəstəkarlarımız
öz xalqının ürək sözünu
musiqi dili ilə ifadə edirlər.
Dahi rus şairi Puşkinin gözəl və
incə lirikasını tərənnüm edən
Qara Qarayevin "Mən səni sevərdim", Cahankir
Cahangirovun "Soruşma", Adilə Hüseynzadənin
"Bülbül", Ağabacı Rzayevanın "Oxuma
gözəl" və Şəfiqə Axundovanın
"Solğun çiçək" romansları Puşkinin
sözlərinə yazılmış böyük
musiqi ədəbiyyatı içərisində
özlərinə məxsus bir mövqe qazanmağa
layiq əsərlərdir.
Kamera janrında Azərbaycan bəstəkarlarının
son zamanlarda əldə etdikləri müvəffəqiyyət
nə qədər böyük olsa da bununla kifayətlənmək
olmaz. Xüsusilə biz instrumental kamera musiqisi
sahəsində hələ tam mənasilə
mükəmməl bir kvartet və ya trio əsəri
yarada bilməmişik. Eyni zamanda vokal ansamblları
(kvartet, trio) kimi formalar üzərində də
hələ lazımi qədər çalışılmamışdır.
Kamera əsərdəri janrı sahəsində
qarşıda hələ bir çox ciddi vəzifələr
durur. Lakin əldə edilən müvəffəqiyyətlər
göstərir ki, Azərbaycan sovet bəstəkarları
az zaman içərisində kamera janrını
daha dərindən mənimsəyəcək və
bu sahədə gözəl əsərlər
yarada biləcəklər.
“Kommunist”, 12 oktyabr 1949 |
