Türk xalqını musiqiyə daha artıq
yaxınlaşdırmaq, onu Avropa və Şərq
musiqisi ilə yaxından tanış etmək
və eyni zamanda xalq nəğmələrini
ictimai səhnələrə çıxarmaq,
yəni əsas etibarı ilə bir tərəfdən
xalq musiqisini canlandırmaq, diriltmək, rövnək
və tərəqqi vermək, digər tərəfdən
də əsrlərdən bəri mollaların
nüfuzu altında ağlamaya vadar edilib də
musiqiyi haram hesab etməklə bədiyyətin
ən nəfis və ruhnəvaz şöbəsi
olan musiqidən məhrum qalmış türk
əməkçilərinə musiqi tərbiyəsi
vermək lazımdır.
Bunun üçün hər həftə teatroda
konsertlər veriliyor. Fəqət türk əməkçilərinin
bundan layiqincə istifadə edə bilmələri
için mütləq öylə yer seçmək
lazımdır ki, əməkçilərin həmişə
getdiyi yer olsun. Lakin nədənsə bu dəfə
konsert Böyük teatroda, yəni oraya getməli
olan yoldaşlardan uzaqda tərtib edilmiş və
bunun üçündür ki, geniş türk
əməkçiləri pək az gəlmişdi.
Sol lojadakı qəza nümayəndələri
çıxılarsa, bu gecə teatroda işçi
və füqarai-kasibə yox dərəcəsində
idi. Çünki türk əməkçiləri
teatroya getməyə adət etməmişlərdir.
Amma bunun müqabilində bir çox tamaşaçılar
var idi ki, onları dövləti türk teatrosunda
heç vaxt görməzsən əlbəttə,
onların konsertə gəlmələri yaxşı
və lazımdır; fəqət əsl məqsəd
bunlar deyl, işçiləri cəlb etməkdir.
Ona görə konsertlər bizcə darısqal,
zinətsiz, bəlkə də çox sair qüsurları
da olan, fəqət bununla bərabər hər
gecə türk əməkçiləri ilə
dolu olan türk teatrosunda tərtib edilməlidir.
Bu gecəki tamaşaçılar adətən
türk teatrosunu və xüsusən oraya gələn
tamaşaçıları bəyənməz,
zinət və şıq sevər şəxslərdir.
Hələ inqilabdan qabaq bu xüsusda çox
şikayətlər edilirdi. Lakin indi inqilabi
teatroda biz özümüzü onlara yaxınlaşdırmaq,
onların ruhunu, zövqünü oxşamaq
deyil, onları öz arxamızca çəkməli
və öz zövqümüzə və xətti-hərəkətimizə
tabe etməliyiz. Xüsusən türk teatrosuna
getməyi öyrətməliyiz, səhnəmiz
ancaq əməkçilər üçün
olduğu üçün hər bir məsələdə
onların zövq, mətləb və mənafelərinə
tabe edilməlidir.
Bir də xanəndələrimiz adətən
oxuyarkən, qaval arxasında gizlənən
əlini qulağa qoymaq və xüsusən
oxurkən çox zəngulə vurmaq və bunun
nəticəsi olaraq ağız-burnunu əyərək
bütün simasını zəngulə üçün
zorlamaya adət etmişlərdir. Lakin son zamanlar
Şərqdə, xüsusən Türkiyədə
əvvəla zənguləyi xanəndə bir
məziyyət deyil, bir qüsur hesab edərək,
göstəriyorlar ki, zəngulə musiqinin
ahənginə xələldar edir, səlasətini
pozur. Ona görə bir xanəndə oxurkən
ahənglərin səlasətini pərdələrin
uyğun bir tövr ilə enib-qalxmasına diqqət
verməli, bunun üçün mütləq
zənguləyi tərk etməlidirlər. İstanbulda
və bütün Türkiyədə bu məsələ
çoxdan həll olunmuş və zəngulə
qaldırılmışdır. Bundan naşı
xanəndələr də səhnələrdə
layiqincə qavalsız, üz-gözünü
qıvışdırmadan və ağzını
əymədən oxuya bilirlər.
Digər tərəfdən xanəndənin
ağzının hər açılıb yumulması,
dodaqlarının hər tərpənişi
onun dediyi sözləri anlatmalı və ifadəsinə
yardım etməlidir. Zəngulə isə bu
məqsədə xidmət deyil, əngəl
çıxarır. Ona görə də xanəndələrimizin
bu cəhətinə diqqət verməli və
öylə islaha çalışmalıdır
ki, onlar oxurkən duruşuq, yaraşıq və
hərəkətlər ilə bir aktyor hərəkəti
kimi oxuduqlarının təsirini artırsınlar,
nəinki masaya qısılaraq, qaval dalında
gizlənmək və əlini qulağına
qoyub ağzını oynatmaqla daha da oxuduğunun
təsirini fövt etsin.
"Kommunist", 20 noyabr 1924
